"Балаҕан" диэн Саха тыла буолбатах.
Персия тыла.
Vl үйэҕэ Персияҕа үс сыл кураан буолар. Маздак диэн киһи, Кавад диэн шахха, баай дьонтон былдьаан дьону аһатыахха диэн этии киллэрэр. Бастаан шах өйүүр. Оттон кэнники бэйэтэ кинилэртэн куотар.
Дьадаҥы дьон син биир дьадаҥыларынан хаалаллар, маздакиттар эрэ байаллар (коммунизм маздакизмтан тахсар. Секта 18 үйэҕэ дылы сүппэтэҕэ биллэр)
Шах уола Хосров Ануширван, тастан сэрииһиттэри хомуйар уонна Персияҕа киирэн маздакиттары самнарар. Тыыннаахтыы, төбөлөрүнэн умса көмөллөр.
Ити хамсааһыҥҥа еврейдэр көхтөөхтүк кытталлар. Маздакиттар кыайтарбыттарын кэннэ, куотуу саҕаланар.
Кавкаһы нөҥүөлээн Хазаар омукка кэлэн көрдөһөн олохсуйаллар. Волга төрдүгэр. "Балаҕан" диэн тыл ити кэмҥэ Хазаар омукка киирбит буолуон сөп.
VII үйэҕэ аны Византияттан үүрүллүбүт еврейдэр кинилэргэ холбоһоллор.
Уонна кыыстарын Хаанҥа ойох биэрэллэр. Уол төрөөбүтүн кэннэ, хаан атын ойохторуттан уолаттарын өлөрөллөр.
Хаан аҥардаахха өссө еврей кыыһын биэрэллэр, ол уолугар эмиэ. Оннук гына 80 сылынан дойдуну кинилэр бас билэр буолаллар.
Хазар омук бэйэтин сиригэр туох бас билэрэ суох буолар.
Иудейскай Хазария тулалыыр омуктары бэйэ-бэйэлэрин кытта сэриилэһиннэртээн барыларыттан чорбойон тахсар. Киев эмиэ Иудейскай Хазария анныгар баттанар.
967 сыллаахха Святослав Киевскай Хазарияны тиийэн самнарар. Куораттарын сири кытта тэҥниир. Еврейдэр куоталлар.
Хазардар Волга төрдүгэр хомустарга саһаллар.
Хазардартан Казактар үөскүүллэр.
Святославка еврейдэр Малуша диэн кыыһы анньан биэрэллэр киниттэн Владимир төрүүр, атын дьиҥнээх ойоҕуттан оҕолоро өлөллөр.
Владимир христианскай сектаны киллэрэр.
"Балаҕан" диэн тылы биһиэхэ XVII үйэҕэ казактар аҕалбыт буолуохтарын сөп.