Кытыы саха оннук
Тимири сахалар сатаан уьаараллара
Сахалар сэриилэрин сэбэ унуу, батас, батыйа, ох тебете тимир буолан онон да уксун маннаа5ы кес биистэрин сэриинэн баьыйан хоту утуруллубуттэрэ диэн эбит
Кес биистэрэ сэптэрэ сэбиргэллэрэ ьэлии муостан эбэтэр таастан оноьуллар эбитэ уьу
Хотутуута, тэбэрэ тимиртэн мелтех
Саха быьа5ын эбэнкилэр уонна да атын кес биистэрэ сахалартан ылбыттара
Эбэнки быьа5а диэн суох
Хоту хоьуунугар саха быьа5а туохтаа5ар да кунду мал буолар эбит
Гууннар үйэлэрин саҕаттан
өссө
ол инниттэн баара буолуо
Ол эбэтэр
Иисус Христос төрүөн 2-3 тыһыынча сыллар анараа өртүлэриттэн
Оннук да буолуон сөп, Иисус Христос диэн еврей киhитэ хайа хаспа5ар Маарыйа диэн дьахтар тороппутун туhунан дьиннэтик туоhуоуур хаартыскалары,документальнай киинлэри биирдэ эмит корбутун дуо?Эбэтэр кыраhыабайдык кыраасканан уруhуйдаммытынан эрэ бу барыта чахчы диэн билинэ5ин дуу?
Саха уонна эбэҥки быһаҕа былыргыта бэйэ бэйэлэриттэн уратылаахтар этэ,ону аныгы дьон өйдөөбөттөр.Хотугу тымныы дойдуга олохтоох таба көлөлөөх дьон быһахтара үөһэ суох буолар.Ол эмиэ кыһалҕаттан тахсар.Таба көлө элбэх быалаах туһахтаах,сыарҕаҕа көлүллэригэр үгүстүк хатыһар,быатыгар эриллэн соһуллар түгэнэ элбэх,оһоллонуон да,киһини эрийэн оһоллуон сөп. Ол иһин хотугу дьон кыыннаах быһахтарын тас таҥастарын таһынан курданан сылдьаллар.Ити ноолоох, ыксал түгэҥҥэ быһаҕы түргэнник сулбу тардан ылан быаны быһа баттыырга быһах чугас буолара ирдэнэр.Холобура быаҕа эриллэн соһуллан иһэн,халыҥ сон иһигэр,ис курга иилэ сылдьар быһаххын дөбөҥнүк ыларыҥ уустук.Аны туран, таһырдьа баалла сылдьар кыыннаах быһах тымныыга кыыныгар хам тоҥон хаалыа суохтаах.Ол иһин эбээттэр быһаҕы үөстээбэттэр.Быһах үөһүгэр ас тобоҕо,хаан,инчэҕэй хаар,муус сыстан кыыҥҥа киирсэн хаалара баар суол.Ол кэлин уһугар быһаҕы кыыҥҥа хам тоҥорон кэбиһэрэ үгүс буолар.Үөһэ суох биир тэҥ хаптаҕай быһаҕы, икки тарбаҕын икки ардыгар сотон ыллаат, кыыҥҥа куттаммакка анньаҕын.Кыра да буоллар,суолталаах ураты.
Кытыы саха оннук
Тимири сахалар сатаан уьаараллара
Сахалар сэриилэрин сэбэ унуу, батас, батыйа, ох тебете тимир буолан онон да уксун маннаа5ы кес биистэрин сэриинэн баьыйан хоту утуруллубуттэрэ диэн эбит
Кес биистэрэ сэптэрэ сэбиргэллэрэ ьэлии муостан эбэтэр таастан оноьуллар эбитэ уьу
Хотутуута, тэбэрэ тимиртэн мелтех
Саха быьа5ын эбэнкилэр уонна да атын кес биистэрэ сахалартан ылбыттара
Эбэнки быьа5а диэн суох
Хоту хоьуунугар саха быьа5а туохтаа5ар да кунду мал буолар эбит
Ньукулай, оннук бөҕө буоллаҕа дии.
Тимир оҥоһуктар, тимири уһаарар уонна уһанар тыллар-терминнэр :: тимир, уус, батыйа, быһах, ох уо.д.а. тыллар түүр омуктарга биирдик иһиллэр. Ити тыллар тоҥустарга суохтар.
Эбэҥки, эбээн, долган омуктары совет былааһа ааспыт үйэ 30с сылларыгар эрэ үөскэппитэ. Урут барыта тоҥустар буоллаҕа, тоҕо эрэ тунгусский нож диэбэттэр дии.
Көс хоту дьоно саха атыыһыттарыгар саха быһаҕын иһин ойохторун, оҕолорун да туран биэрэллэрин кэрэйбэттэрин туһунан суруйууларга баар буолааччы.
"Кря- Кря
22 марта
Поскольку финны прямые отпрыски якутов по ДНК-экспертизе, то и нож "Финка" один- в один почти похож якутскому ножу, хэ-хэ
Та же форма, те же материалы, размеры, ковка и пр."
Муҥхаалап уруһуйдарыгар хотулары кыыннаах быһахтарын таһынан курданалларын чуо уруһуйдаабыта.
Серошевскай кинигэтигэр баар этэ дии, "саха быһаҕын көрдө көрөөт туохха эрэ майгыннаппытым, ол эрээри хайдах оннук буолуой диэн саарбахтыыр этим. Онтон ссылкам бүппүтүн кэннэ Петербурга тиийэн Эрмитаж музейыгар "Золото скифов" выставкатыгар чуо тиийэн мунаарбыппын булан ылбытым, скиф быһаҕа уонна саха быһаҕа үүт үүкчу этилэр."
Быһах сахаҕа баар.Булка аска дьахтар оҕо быһаҕа диэн арахсар.Оҕо киэнэ быһычча дэнэр.Билигин Ол бу омугу үтүктэн выставкаҕа анаан олох да атыннык оҥороллор.Художественнай.Аны саха буолбатах дьон туспа айан куолулаан дьону мунаараллар.Табалаах киһи эргийэ сылдьан мэччирэҥ таба айдаана хам аччык сылдьан быһаҕы тундараҕа уһаара онньообот.Саха хомуһун эмиэ араастан муодалаан кэбилээн.Саха таҥаһын кытай бүрээт эбенки киэнин кытта буккуйан ойуулаан тигэллэр.Аны унтыны бэйэлэрин плоскостопия атахтарыгар кэмнээн тигэллэрэ.Таах хайа курдук кыстанан турар.Кимиэхэ да баппат."Высокий подьем "наах атахтаах дьон үксэ.Стандарт диэн баар!Киһи барыта бээгэй илии атах буолбатах.
Туох айдаанай?
Биллэн турар
кочевник (көс) киһи хантан, тугунан тимир уһаарыай?
Төрүт олохтоох киһи уһанар буо
Ити
монгол-түүр омуктары ким сэриилээн-сэбиргэллээн олорбута
биллибэт ээ
Оттон
былыргы гууннар саҕана
арыый атын буолуохтаах
ГУУННАРы үөрэтиҥ
Түүр-Монгол диэннэргит
кэлинҥи дьоннор буо
Эбэнки быһаҕа диэн ааттаан, саха быһаҕын оҥороллор. Саха сирин эбэнкилэрэ (Тоҥустар) - син биир Сахалар. Тыаҕа тахсан олохсуйбут Сахалар. Отон, Сэбиэскэй былаас буолбутун кэннэ, Сэискэй союзка ханнык омуктар баалларын быһааран баран барыларыгар культураларын уонна тылларын сайыннаралларыгар сир анаабыттара. Тоҥустар Сибирь уонна Дальнай востокко араас элбэх народтарга баар эбиттэр, гынан баран ахсааннарынан олох аҕыйахтарын иһин, барыларын биир омук курдук холбоон баран Эбэнки диэн тылтан таһааран Эвенки - диэн ааттаабыттара. Уонна билинҥитэ Красноярскай крайга буолан хаалбыт сиргэ сир анаан бирбитэ. Билигин ол Сир Эвенкия - диэн ааттаах. Ол курдук биһиги тоҥустарбыт Эвенки буолан хаалбыттара, Бэйэлэрин Эвенки диэн саҥа народка сыбаан кээспиттэрэ. Гынан баран 2008-2012 сыллардаахха дылы, саха сиригэр кинилэр - биһиги атын омуктарбыт диэн улаханнык санабат даҕаны этилэр. Син биир Сахаларбыт (Якуты), диэн толкуйдаах этилэр.
Сахалар түрк омуктар буолан, нуччалар сахалары түрк омук буолалларын умуннара сатаан, араас ньымалары тутталлар. Түрк омуктар тустарынан туспа олох дириҥ кэпсэтии, европеецтар, уонна нуччалар тоҕо түрк омуктары суох оҥоро сатыылларын, историяларын уларытан кэпсии сатыылларын. Нуччалар тоҕо Монголия диэн сири, нароту, республиканы тэрийбэттэрэ эмиэ онно сыттар. Армяннары тоҕо Нагорнай Карабахха баар гыммыттара, төрдө тюрк омуктары батыы сатааһыннарыгар, историяларын уларытан кэпсии сатаһыннарыгар сыттар.
Оҥоһуктарынан быһаарыахха сөп, - никтаах киһэхэ
Сахалыы суруй.
Уонна, Ххуннар эмиэ тюрк омуктар.
Хун - диэн тыл Дьон - диэн тылтан тахсар. Ити европеецтар диалектарыттан, уонна кинилэр суруйар быраабыларыттан Хун диэн буолан хаалбыт - Дьон диэн тыл. Гун, Хун, Дьон - диэн биир тыллар. Европейскай тылга Gun диэн суруллар, - ааҕаддарыгар Дьон, Джон - диэн ааҕыллар.
эбэнки быьа5а диэн уопсайынан суох дьиэ-мал (бытовой) оттугэр, культура5а, айыл5а5а.
Скифтар, сакилар былыргы сахалар дии, онноо5ор гаплотиптара N биир, скифтар уонна былыргы сакилар ДНК-лара итинник эбит, ону киэн арана5а таьаара сатаабаттар историктар, соруйан кистииллэр, бэлиитикэ буолла5а дии.
Ол кинилэр быьахтара оруобуна буолуон соп. Ол Петербург музейын коруоххэ наада эбит.
Быйанг,
"Впервые слово «тюрки»
упоминается ещё в китайских летописях первой половины
VI века нашей эры."
Ити саҕана гууннар ыһыллыбыттара
Быс диэн саха тыла. Киһи ону-маны быһар буолуоҕуттан ыла баар тыл. Олус былыргы кэмнэргэ уҥуох, таас быһахтар бааллара үһү. Онтон тимири уһаарыы, уһаныы кыаллыбытын кэннэ тимир быһах баар буолбут.
Ол кэмҥэ киһи сыҥааҕа улахан үһү. Быһаҕы оҥостуу, туһанар буолуу кэнниттэн киһи сыҥааҕа кыччаабыт.
Былыр Эмиэрикэ бастакы англосакс колонизатордарын сэриитэ бастакы улахан кыргыhыыга индеецтары кыайбыт. Онно елбут индеецтар сэбиргэллэрин хомуйа сылдьаннар таас томагавкалар, бронза уонна уҥуох быhахтар быыстарыттан биир тимир быhах булан соhуйбуттар. Ол быhах быhыыта-таhаата ханнык да омук гиэнигэр майгыннаабата үhү. Индеецтарга хайдах тимир быhах кэлэн хаалла диэн а5абыыттартан ыйыппыттарыгар хоруй маннык курдук буолбут: "Бу Таҥара дьиктитэ. Таҥара бэлэхтээбит." Ити итинник хаалбыт.
Уопсайынан, Эмиэрикэ колонизатордара улахан кыргыhыыларга кыайыыларын кэннэ елбут индеецтартан а5ыйах да буоллар тимир быhах, тимир иhит, ас буhарар тимир олгуй булаллар эбит. Бастаан ити тимири индеецтарга Таҥара бэлэхтиир дии сылдьыбыттар. Кэлин индеецтар тылларын билэр тылбаасчыттарданан баран билбиттэрэ САХА диэн омук тимири уhанар диэн буолбут. Ити манна нуучча кэлиэн иннинэ бьлх. Ол САХА омук ханна олорорун атабаски индеецтар билэр эбиттэр. Атабаскилар номохторунан былыыр-былыр кинилэр муора анараа баар улахан сиргэ олорбуттар, хоту диэки бардахха Аляска баар, онтон муораны туораатахха улахан сир баар, онно чукчалар уонна эскимостар сирдэрин аастахха САХАЛАР сирдэрэ кэлэр, ол биhиги атабаскилар терут сирбит диэн. Атабаскилар ол сиртэн кэлбиппит, билигин онно сахалар олороллор диэн. Сахалар тимири уhаналлар уонна тимирдэрин табаhыттарга таба5а атастаhан эргинэллэр диэн.
Эбээнкилэр да эбээннэр да ортолоругар ааспыт уйэ 70 гар диэри уус тимири уhаарар дьон баарын истибэтэгим.Ол оннугар билэр уолум Красноярскай кыраайга улэлиир эрдэгинэ манна дойдутугар кэллэгинэ саха быhагын онорторон илдьэр этэ.Онтон маннагы омуктар эмиэ сахаларга онортороллор этэ.Мин хоту улэлиир эрдэхпинэ наар сакаастыыр этилэр. Уус майалар да Алданнар,Тиксиилэр да.Уратыта диэн дойду быhагыттан синнигэс онортороллоро, били наарта маhын ууттуургэ учугэй диэн,бэйэлэригэр урукку сахалар онорбут быhахтара сытыыланан,суоруллан синньээн хаалбытын туох эрэ курдук хайгаан ильдьэ сылдьаллар этэ.Биир эмэ буккаас сыдьаан бэлэм тимиртэн, уссун напильниктан онорон сордууллара,онтуктарын кэнники эбээн быhага аатыран,билигин кинилэр сыыньааннара кинилэр эрэ уус буолан суруйалоара биллэр
ROMAN, дорообо! Номохторго оло5уран суруллубут кинигэ дуу, уус-уран кинигэ дуу? Сайдыы тэтиминэн биир эмит оннук киьи баар буолуон сеп буолла5а. Технологияны сахалартан ылбыт буолуон сеп. Кес омукка тимири уьарарынан куруутун дьарыктанар ыарахаттардаах ини, аны сир аайы тимир боруодата баар буолбатах буолла5а
Быһаҕы сахалар оҥорбуттар. Быс диэн тылтан таһааран быһах диэн ааттаабыттар. Быһаҕы сахалартан ким да кыайан былдьаспат.
Батыйа диэн эмиэ саха тыла.
Эбэнкилэргэ, эбээннэргэ саха быЬа5а тар5анна5а. Кинилэр тимири уЬаарбаттар, тимир ууЬа диэн баара эмиэ иЬиллибэт.
Марика2016, Эбэҥкилэр эмиэ сахалар курдук тимири ,тимир уһаарыытын ,тимиринэн уһанары былыргы үйэлэртэн билэллэрэ.
Оннук эбитин эбэҥки баай тыла туоһулуур.
Сэлэ(железо); болот (сталь);мэҥун (серебро);
Тарчи(олово); Чириктэ ( красная медь);
Чучин (медь); Тудя (свинец); Кулэрмэ (чугун);
Сэлэмде (железистая); сэмту (ржавчина);
Ия (кузница); нюрэкин (раскаленный металл);
Нюрэгикит (горн кузнечный)уо.д.а.
Эбэҥки уустара ыстаалы,чугуну билэллэрэ.
Быhаар - быс - быhах. Тюрктар саха тылын тутта сылдьаллар - пычак. Быhаарыы латыынныыта facere, face. Эмиэ саха тылын ылан туттубуттар, былыр.
Батыйа, батас - боотур, бытарыта сыс. Баатыр - патер. Баатырыйаат, боотуруйуот - патриот. Баатырыйыы, боотуруйуу - батарея. Бытарыта сыс, тиэрэ баттаа латыынныыта battuere. Протоиндоевропейскай этимологията "бы" диэн.
Саабыла тюркизм диэбиттэр. Ити аата былыргы сахалыы сэп, сэбилэн диэнтэн та5ыста5а.
Зкб буоллугут эбэнки, эбээн диэн норуоттар Саха сиригэр суохтар, бары самозванецтар итилэрин. Ханнык багарар эбэнкини ДНК онорун эрэ сим биир саха ДНКта буолар N1C1. Биир эбэнкини бэрэбиэркэлээбиппит медцентрга баар лабораторияга саха эбит ДНКта. Дьиннээх эбэнки ДНКта С3с итинник эбэнки Саха сиригэр биир да суох.
Саха бы1а5а уонна эбэнки бы1а5а тус туспа. Урут 80с сылларга Муома5а Улахан Чыыстайга бара сылдьан корбутум, таба1ыттар бы1ахтара олох атын этэ мин саха бы1ахпыттан. Таа1ыт эбэнкилэр бы1ахтара таба муо1угар олоро сылдьара, тимирэ трех гранка курдук синнигэс, хаан суурэрэ олох квра синньигэс этэ. Ол бы1а5ынан таба олоруутугэр суунньугэ суурэ сылдьан таба бо5отун олорбуттэрэ. Мин бы1ахпын дойду ки1итэ бы1а5ын саха киэнэ дииллэрэ, бжйэлэрин ол у1уктаах синньигэс бы1ахтарынан эт сии сии уостарын быстыбакка бэккэ тутталлар этэ. Онон мин этиэм этэ эбэнкилэр бы1ахтара олох шило курдук синнигэс, таба муо1а тутаахтаах бы1ах. Кэлин саха бы1а5ынан туттар буолбуттара бу центральной улуустартан ылан.
ru.m.wikipedia.org › wiki › Килич
Килич — Википедия
Кылыч, клыч (тур. kılıç — кылыч) — родовое понятие для обозначения длинноклинкового оружия в Турции. В отечественном оружиеведении слово кылыч ...
В Османской империи
В Западной Европе
В Российской империи
Примечания
Туроктарга уhyн быhaх-кылыч диэн
Кылҕас лезвийалах быһах , мүөкү . Эбитин уб уһун тутахтах . Уопсайынан дьиэҕа аналах бһх.? Ити сымыйа , саха быһаҕа буолбатах . Маннагы юкагирдар, уопсайынан табһыт уонна муора олохтохтар киэнэ. Саһалыы быһычча дьиэн лез,вийата эрэ кэтит.
Тимир кэмчи буолан , сиэри улахан суох дьиэ оҥостоллор эбит , олохтохтор.бһх))))))))
Китайга тун былыр Бохай диэн сайдыылаах государство баар этэ. Ол эстибитин кэннэ эбэнкилэр, эбээннэр уонна атын да омуктар онтон ойдон хоту кэлбиттэр. Сорохторо онно хаалбыттар, Сорохторо Байкалга хаалбыттар. Сорохторо Хабаровскай крайга, Камчатка5а, Чукотка5а, Саха сиригэр тар5аммыттар. Ол сайдыылаах сиртэн араас малы-салы а5албыт буолуохтаахтар. Байкал, Китай эбэнкилэрэ олох атыттар маннаа5ылартан. Уопсайынан, ол дойдуларга музейдарын баран керун. Оччо5о элбэх вопростарга эппиэт билиэххит. Ба5ар сахалар ол дойдуттан да кэлбит омук буолуон сеп. Тыллара эрэ уларыйан хаалбыт буолуон сеп.
Дьиннээх саха быьага синньигэс уктаах, синньигэс уустээх уонна трехграннай буолар удьурда5анна олоро сылдьар уонна кылаабынайа ууга тимирбэт. Оннук оноро сатаан, халын быьа5ы биирдиилээн оноруохха сеп. Билинни саха быьахтара бары ууга тимирэллэр, центровкатын тутуспат буолбуттар, барыта харчы эккирэппиттэр. Функциональнай быьах оноро сатаан,туттарга-хаптарга булка, балыкка, куолгэ-орускэ.
саха быьага диэн баар эбэнки быьага диэни билбэппин билбэтэх да киьи эбэнкилэр наар сахалары таннары тардар дьоннор союз сагатыттан армияга наар сахалары сиилииллэр этэ нууччалыы учугэйдик билэппэринэн сахалары холуннараллар я не якут диир дьоннор уонна сотору истэрин эриэнэ тахсан кэлээччи инструменнара барыта саха киэнэ
Эбэнки быьа5а баар диэн нуучча киьитэ таежник дакаастыы сатыыр. Ютубка баарын кертум.
Эбэнкилэр былыр тимир оноьуктары сахалартан ылаллар этэ буолла5а, бэйэлэрэ уьаарбаттар ини бэлэм тимири таптайбаттар да ини. Биир сиргэ ер олорбот норуот кузницалара суох буолла5а. Аны тимири уьаарыы - бу сатабыл буолла5а - ыл да онорбоккун. Кинилэр атын туохха эмит атастаьаллара ордук.
Эбэнки омуга дальнай востогунан барытыгар тар5аан коренной омугунан биллэн олорбута, урэхтэр ааттара эбэнкилии ааттаахтара туоьулуур. Онон табаарыстар саха омуга коьон кэллбит омук. Чыныс хаан ыыппыт омуга.
Гаплогруппа C (RPS4Y=M130) —
гаплогруппа ДНК Y-хромосомы.
У тунгусоязычных народов,
нивхов,
монголов,
бурят,
калмыков,
хазарейцев и казахов[1] высокой концентрации достигает подгруппа С2 (ранее обозначалась как С3)[2][3]. C2 (M217) встречается до 50% у казахов-уйсунов Старшего жуза,
66% у казахов-кереев Среднего жуза,
C2c1a1a1 у 86% казахов-коныратов Среднего жуза,
C2b1a2 (M48) до 77% у казахов-алимулы,
до 69% у казахов-байулы Младшего жуза[4],
у кыргызов-монолдор и кыргызов-жору[
Саха кэлии народ манна - сэрии4ит омук. 12-13 уйэ5э Ус а5а улуу4а Байкал + Алтай степьтэриттэн Хоту ке4ен кэлэр. Инньэ 3 версия баар: монголлартан куотан, ссылка5а или ыарыыттан куотан - чуматтан.
Саха, якут диэн аата кэнниги - былыр Ус Курыкан диэн племялар эбит, тюрк омуктар. Маак диэн биллэр ученай, вообще- северные татары диир. То5о диэтэххэ: тас керуньнэрэ, таньастара, сэрии сэптэрэ, тыллара, культура, обычаи - общие татарские. Ол са5ана - монголы и татары эрэ диэн ейдебул баар.
12-13 уйэ5э примерно 35 А5а ба4ылыга - Хоту Дойдуга ссылка5а барар, Яса диэн законньа инник баара биллэр. Ол са5ана туох баар норуот барыта - Чигисхаан Империятыгар киирэн олорор - бары ясак телууллэр!
Сахалар ол са5ана сайдыылара феодальный строй: кузнецтар, бурдук а4ы олордоллор, таньас тигэллэр уо.д а. Сылгы, ынах, верблюд, баран, куурусса иитэллэр эбит. Ол са5аттан полуоседлый образ жизни - дьиэлэрэ мас /кыстыктара/. Китай историктара этэллэрэнинэн 5т.р. тиийэ сэрии4ит боотурдара туруоруохтарын сеп эбит. Ол аата бутун СевероВосток Азия еттугэр кинилэргэ тэньнээх куус суоха биллэр! Холобура былыргы туроктар - Кайи диэн племя 2000 эрэ воиннаах! Ол да буоллар Эрдугрул элбэх сири сэриилээн ылан уолугар Осман - Великая Империя оньороругар почва бэлэмниир. Ити эмиэ 12 уйэ5э буолар, тюрк омук на4аа элбээн - 4 аньыы хайдан Саньа Сир кердуур уйэ!
Ус Курыкаан /сахалар/ Хоту сири ба4ылыы кэлэллжригэр - таба4ыттар первобытнай стройга олороллоро биллэр! Тимир диэни харахтарыгар кере иликтэр, ону тутан ылан хамначчыт оньостоллор - тюрк воиннара. Ол са5ана рабовлаление куускэ сайдан турар. Ол курдук сахалар а5ыйах сыл и4игэр Хотугу муустаах муора5а уонна охотскоайга тахсаллар.
Тимир уустара кемус хостууллара биллэр: саха дьахтара кырата 2кг урунь кемустээх буолар эбит.
Онон саха омук бу дойдуга сайдыыны а5алар, цивилизация кэлэр, - тоньустар первобытнай стройтан сразу феодальный строй ке4еллер. Отой тукэх куоппут таба4ыттар Советскай строй са5ана биирдэ цивилизацияны билэллэр.
12-13 уйэ5э - валюта тирии буолар: киис, са4ыл, араас кыыл тириитэ. Сахалар булчута суох норуот, но атыы4ыт уонна сэрии4ит омук. Тоньустар дьахталларын, о5олорун плен ылан баран - таба4ыттары бултаталлара биллэр. Кэнники ол бу товарга обмен буолар: ол же бы4ахха, арыыга, табаахха, аргыга...
Сахалар көлүөһэ,парус диэни нууччалар эрэ кэлбиттэрин кэннэ билбиттэрэ,эбэҥкилэр көлүөһэни,паруһу былыргыттан билэллэрэ.
Дявалдача - парус.
Муруку,мурукэ - колесо.
Һоролиҥки - колесо.
Эбэҥки уустара тимиртэн уонна да атын металлартан оҥорор малларын ааттарын кылгастык суруйдахха:
Калан - чугунная чаша.
Икээ - котел.
Илкавун - безмен.
Катыы - замок.
Килук - ключ.
Куюргэ - цепочка.
Сарпу - вилка.
Симтудя - медный котел.
Һанячуувка - зеркало ( бронзовая)
Дялама - нож складень.
Самнар - меч.уо.д.а. тыһыынчаттан тахса араас ааттаах тимиртэн,көмүстэн,алтантан игин оҥоһуктар бааллар.
Ырбас , сахалар да баллара буоло , Тянаҕа ?
.Амурскай уобластан кэльбит табаһыттар . ВОВ иннигэр. Кульбертиновтар.
Алдан , Нерюнгри , Уст Майа , Амурскай уолбастан чугас, Чита да ганы ыраҕа суох.Аммаҕа да баллар , табаһыттар.
Кря , Кря . Табаһыттар уҥа өттүгэр Лена биэрэгэр баллар . Онно барыта хайа - Алданское нагорье дьиэн. Олүөхма өрүс, Чара, Тяна, Токко салалараа
Сахалар хаҥас биэрэкка ,уруккуттан баллар. Дьаархаттар эмиэ хаҥас өттүгэр.былыр олорбуттар үһү . Иркутскай областан, Витим туөрдө , Сунтарынан . Барыта былыргы сахалар олорбут сирдэрэ.
Алдан улууһуҕар , железнай руда , бүтүн хайалар баллар. Эбэнкилэр , сахаларга , былыр онтон эмиэ аҕалаллар үһү. Тимир таас дьиэн. Буортан тимир буолбатах . Чистай тимир хара таас. . Маар аттыгар "Деревня кузнецов", былыр баар үһү.
Кырдьаҕас,
Японские историки именуют время сосуществования каменных,
бронзовых и железных орудий
периодом культуры яёй (300 г. до н. э. – 300 г. н. э.).
С материка усилился приток переселенцев,
уровень социально-экономического развития которых был выше,
чем у аборигенов.
Иммигранты принесли с собой бронзовые и железные орудия,
культуру риса,
завезли лошадей, коров.
Оннук,
Күннү, Күннэр, = Аламай Сах Күн Айыы Һүҥ хаан оҕолоро = Сахалар инньэ диэн ааттаналлар, хэ-хэ
Һүҥ = Huns = Гун диэн буола сылдьар, хэ-хэ
Күннү = Хунну = Гунны буола сылдьар, хэ-хэ
Төрүт сирдэрин аата Аҕа-сир = Акасиры = Старшая земля диэн тылбаастаах. Древнее якутское название северного полюса земли, хэ-хэ
Так звали гуннов Аҕа-сир = Ака-сиры, хэ-хэ
Че вы незнайки то такие, ы? хэ-хэ
В школе вообще не учат оказывается, хэ-хэ
Былыр хоту сиргэ тимири рудаттан уhааран ылыынан саха уустара эрэ дьарыктаммыттара. КМНС-тар тимири рудаттан уhаарбат этилэр. Былыр специализация уонна эргиэн диэннэр эмиэ бааллара. Ол аата, табаhыт таба иитэр, атын дьыала5а аралдьыйбакка. Сылгыhыт сылгытын иитэр эмиэ атын дьыала5а аралдьыйбакка. Булчут бултуур. Эргиэмсик эргинэр. Ыанньыксыт ынах ыыр. Тимир ууhа тимирин уhаарар уонна уhанар. Мас ууhа маhын кыhар. Маннык специализация быдан табыгастаах этэ.
Саха тимир уустара барыны-бары уhанан атыылыыллара: быhах, сугэ, эрбии, кыптый, иннэ, чыскы, уус кыhата (наковальня), етуйэ, балта (кувалда), ас-астыыр иhит, аан иэччэ5э, куйах уо.д.а. Бу тимир маллары атыылаhаары табаhыттар таба үүрэн а5алан атастаhаллара. Сылгыhыттар быhах ылаары сылгы а5алаллара. Иистэнньэннэр сон, бэргэhэ а5алаллара. Ити курдук.
Нуучча кэлиэн иннинэ саха уустара хоту дойдуну барытын тимиринэн хааччыйан олорбуттара. Онон биhиги КМНС-тарбыт былыргаттан тимир сэбиргэллэрдээхтэр. Саха тимир уустара киэн сиринэн тарханан Енисейга, Лена ерус хоту ертугэр, Халыма5а, Индигирка5а, киин улуустарга уо.д.а олорбуттар. Оттон Амурга кытай, маньчжур (тоҥус), монгол, кэриэй уо.д.а. тимир уустара олорбуттар.
Хоту олорор саха тимир уустарыгар Аляскаттан чукча, эскимос, индеец эргиэмсиктэрэ кэлэллэр эбит. Холобура, тлинкит индеецтар кувалдалаах уонна уус кыhалаах, тимир быhахтардаах этилэр. Ол эрээри, тлинкиттар тимири рудаттан уhааран ылбаттар этэ диэн наука этэр. Ити аата, тимир табаардары былыргы саха уустарыттан ылаллар буолла5а. Саха уустарыттан уус кыhата уонна кувалда атыылаhан баран эргэ тимир быhахтары переделкалыыллара буолуо. Манан кестерунэн ханнык ба5ар былыргы КМНС табаhыт наадалаах инструменнары саха тимир ууhуттан атыылаhыан сеп уонна тимири уhаныан сеп этэ. Уhаналлара да5аны. Ол гынан баран, рудаттан тимири уhааран ылбат этилэр. Ити былыр.
Билигин интернеттан сакаастаан инструмен уонна матырыйаал арааhын ылыахха сеп. Билигин тимири КМНС-тар бары уhаналлар. Чукчалар "чукотский нож" диэни оҥорбуттара быданнаата. Онтукалара бренд буолбута. Атыыга хама5атык барар.
Происходит от шв. finnе —
то же, др.-сканд. finnar «финны»,
лат. Fenni (Тацит),
греч. Φίννοι (Птолем.),
которое связывают с готск. finþan «находить»,
с первонач. знач. «охотники».
Эве́нки (самоназвание —
эвэнкил,
ставшее официальным этнонимом в 1931 году;
старое название — тунгусы — от якут. тоҥ уус;
кит. 鄂温克族 — èwēnkè zú;
монг. хамниган)
ТОҤУС диэнэ сахалыы ааҕыллар
Бу ТОҤ МАЙГЫлаах
киһи
аата
Кытайдар ЭБЭЭНКИ СУУ дииллэр эбит
ЭБЭЭН УУҺА
диэн
Кимнээххэ эрэ ЭБИИ киирбит УУС
манна олорон куолулааччылар санааҕытынан салайтарар эбит буоллахха, маннык хартыына үөскээн тахсар.
Сахалар хантан да кэлбэтэхтэрэ, бу дойду төрүт уус дьонобут. Тоҥустар көс омук хойут көһөн кэлтэрэ диир эбит буоллахха, оччотугар бу дьоҥҥут ууну - уоту ортотунан ааспыт дьон ама тимири уһаарбатахтарай?
аны - тоҥустар тимири сахалартан мэнэйдэһэллэрэ диир эбит буоллахха, тоҥустарыҥ бу дойдуга сахалартан быдан эрдэ олохсуйбуттарын курдук буолан тахсар.
кэлин кэлбитиҥ Чыҥыс Хаан саҕанааҕы кыргыс үйэтин хайдах да мүччү түспэт, мүччү түспэт эбит буолла да, сэриитин сэбин хайдах эмэ оҥоһуннаҕына табыллар.
салаҥ туттуулаах буолла да, үһүйээҥҥэ кубулуйан история быыла буола симэлийэригэр тиийэр...
Дьэрбэ,
"А многие ли знают,
что, имея ограниченные ресурсы,
Япония является одним из мировых лидеров в производстве продукции черной металлургии и, к примеру,
в 2014 году занимала второе место в мире по производству стали и чугуна,
уступая лишь КНР и опережая по этим показателям Россию и США?"
Эвенки — народ очень древний,
его история насчитывает как минимум шесть тысячелетий. ...
Своими «родственниками» считают тунгусов японцы:
у этих народов не только общие языковые корни,
но и похожие предметы древнего быта встречаются.
В этнографическом музее Токио даже выставлены поту (тунгусская сумка) и урагу (нож или копье).
Норуот сайдыытын төрөөбүт тыла көрдөрөр,тыл элбэҕи кэпсиир.
Сахалар тылбыт түүр тыла,о иһин сахалары түүр омуктарга киллэрэллэр.Эбэҥкилэр уонна эбээннэр тоҥус - мончуур тыллаахтар,ол иһин кинилэр эмиэ алтайскай тыллаахтарга киирсэллэр.Түүр,монгол уонна тоҥус-мончуур бу үс ини - биилэр,биир силистээх омуктар,сайдыылара эмиэ биир тэҥ.
Дьүкээбиллэр тыллара (юкогирдар).
Чамадьоҕийэ - кинжал.
Чоҕойэ- нож.
Чамуодии - ложка.
Чулҕадии - пешня.
Чуомоойэ- тиски,клещи.
Аҥньалдьоҕойэ - ножницы.
Лэвдии - вилка.
Льитэгэндьэҥ - молот,молоток.
Миарииҥ- напильник
Ньаачэйулнии - зеркало.
Ньумудьииҥ - топор.
Чуо - железо.
Ньорхо - медь.
Пукульуу - олово.
Чабуу - жестянка.и т.д.
Манна көстөрүнэн,дьүкээбиллэр тимири былыргыьтан ыла билэллэр эбит.Сахалар дуу нуучалар дуу,тимири,металлы юкогирдарга маҥнай билиһиннэрбиттэрэ эбитэ буоллар,бу үөһэ суруллубут терминнэр баоыта сахалыы уонна нуучалыы буолуохтаахтара этэ.
Ону ,оннук буолбатаҕа киһини толкуйдатар.
Юкагирдар ат диэни бастаан сахалартан көрбүттэр эбит,ол туһунан тыллара кэпсиир.
Йоходилэ - лошадь.(йохо - саха,дилэ- таба)
Йоходилэ ол аата саха табата диэн эбит,хаһан да харахтаан көрбөтөх кыылларын саха табата диэн ааттаабыттар эбит.Саха быһаҕын "йохон чоҕойэ" дииллэр эбит,бэйэлэрин быһахтарыттан атынын иһин.
kuzminer, Дьэ,билбэти хайдах кыныаххыный?Сарсын эбэтэр өйүүн ол туһунан кэпсиэм..
kuzminer, Забайкальскай эбэнкилэр уьаналлар эбит уруккуттан. Маннаа5ы эбэнкилэртэн днкалара атын уьу. Тыллара эрэ биир. Онон кинилэри чингизиттэр сыдьааннара диэбиттэр. Китайтан кэлбиттэр. Уонна Байкал Куел аттыгар олохсуйбуттар. Сахалары кытта чугастык алтыьа сылдьыбыттар быьыылаах.
Mariia2015,
Ити бүрээттэр кубулуна сылдьаллар, хэ-хэ
Биһиги тоҥустарбыт сахалар кубулуна сылдьаллар, хэ-хэ
1959 сыллаахтан кыра омук аатыран араас чэпчэтии ыла сатаан, хэ-хэ
Байкал таһыгар баар тоҥустар бүрээттэр курдук С диэн ДНК-лаахтар, хэ-хэ
Онтон биһиэттэр бары кэриэтэ N диэн саха ДНК-та, хэ-хэ
"Албыҥҥа акаары бараммат, түөкэйгэ түөкүн моҥообот" диэн саха өс-хоһооно баар, хэ-хэ
Бары түөкэйи бэрэлии сатыыллар, хэ-хэ
Эбэҥкиҥ адьарбыдьааннааҕар чугас,хата кэпсээ,туох буолла? Пашинян куотта дуо?
+79141017942
, былып ханнааҕы эбэҥки, бурят баар үһү. Ити совет кэмигэр эрэ ааттаабыттара.
