ХАХА, татардар енэтире (иннэ тирии)диэн дикорбрааһы ааттыыллар.
Былыргы уонна огуз тыллаахтар дикобрааһы,оклу кирпи (охтоох ёж) диэн ааттыыллар.
Казахтар уонна кыргызтар,дикобрааһы жайра дииллэр.Жайра персидскай тыл.
Монгол тыллаахтарга Зараа
диэннэрэ ,тюрк тылыттан киирии тыл,Йар,жар -колоть,рассекать диэнтэн.
Былыргы түүрдэр ёж кыылы
Йарҕун дииллэр быһыылаах диэн сабаҕалыыбын.
zhai, йарҕун диэн тыл саха тылыгар баара эбитэ буоллар,
сараан,сыраан эбэтэр сарыан диэн формата баар буолуо этэ.
Тоҕо диэтэргит былыргы тыл иннинээҕи Й саха тылыгар С дорҕоонунан солбуллар.
ҔУ саха тылыгар АА уһун аһаҕас дорҕоонунан ,эбэтэр УО,ЫА дифтонунан солбуллар.
Холобура:
Йалҕа = салаа (лизать).
Йамҕур= самыыр.
Йоҕрут=суорат.
Йоҕан=суон.
Йоҕурхан=суорҕан.
Йулуҕ=сулуу (выкуп;калым)
Йүгрүк=сүүрүк.
Йүгүр=сүүр.
и т.д.
Монгол тылыттан .
Дьарыйа,заряа,зараа(н)диэн
формалартан ,дьараа,дьарыйа,дьараан диэн
тыллаах буолуох этибит.
.
Аймахтыы омуктарбытыгар ёж ааттара.
Кирпи -ёж (др.тюрк.,турок,азер.,туркм.,кыргыз,казах,кумык..уо.д.а.).
Керпе - ёж;керпечек -ёжик (татар).
Терпе -ёж (башкир)
Череп -ёж (чуваш)
Чараа,чараа-чечен,чараа-дүгү(тува)
Зара -ёж (калмык)
Зараа(н) -ёж (монгол)
Заряа -ёж (бурят)
Дзараа - ёж (южн.бурят)
Дьарыйа - ёж (ст.монгол).
Дорокоон - ёж (эвенк.).
Дорогун - ёж (эвенк.)
Дорогон - ёж (бурят;иногда).
Кирпи чечен - ёж (кыргыз)
Кирпэ - ёж (уйгур)
Саха тылыгар ёж уларыйбакка,ёж диэнинэн тылдьыттарга киирбит.
Саха тылыгар "кырпа"диэн тыл баар да,атын кыыл аата.
